بررسی وضع موجود و مکانیابی فضای سبز مورد نیاز شهر زابل با استفاده از GIS

شهرسازی کنونی عمدتاً به تمرکز و تجمع جمعیت در سطوح محدودتر منجر می‌گردد و افزایش تراکم در واحد سطح و گرایش شدید به استفاده از وسیله نقلیه شخصی و وسایل دیگر به افزایش آلودگی و به هم خوردن تعادل زیست‌محیطی منجر شده است. از طرف دیگر، دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیط‌های مصنوعی، نیازهای جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است. برای رفع این نیازهاست که انسان شهرنشین اقدام به ایجاد باغ‌ها و فضاهای سبز مصنوعی در داخل شهرها نموده است. در این مقاله توزیع و جانمایی فضاهای سبز شهری زابل با استفاده از پژوهش‌های میدانی و تحلیل‌های سیستم GIS مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های این تحقیق با توجه به جمعیت 130937 نفری شهر زابل در سال 1385در مجموع سرانه کل فضای سبز 56/2 مترمربع است که با استاندارد فضای سبز شهری که حداقل 7 متر سرانه را مطلوب قلمداد می‌کند، به میزان زیادی فاصله دارد. این در حالی است که توزیع فضایی آن نیز بسیار نامتعادل و نامتناسب است؛ بدین صورت که با استفاده از تحلیل‌های Spatial Analysis و Buffer توسط نرم افزار GIS توزیع مکانی این فضاها با سلسله مراتب کالبدی شهر همگونی و تناسب ندارد. پژوهش‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که از 17 مکان مشخص به صورت پارک، تنها 2 پارک محله‌ای و 2 پارک با کارکرد ناحیه‌ای وجود دارد و لیکن هیچ پارکی با عملکرد شهری وجود ندارد. نکته بسیار مهم در ایجاد فضاهای سبز عمومی به‌ویژه پارک‌ها، مکانیابی آنها همسو با ضروریات زندگی شهری و در پاسخگویی به نیاز‌های شهروندان، با در نظر گرفتن امکانات و محدودیت‌های شهری است. امکانات رایانه‌ای نظیر GIS و مدل‌سازی‌های آن یکی از ابزارهای تحلیلی فضاهای شهری، ساماندهی، مکانیابی و طراحی و توسعه کاربری‌های گوناگون محسوب می‌شوند که در این مقاله برای مکانیابی پارک‌های شهری در مقیاس ناحیه‌ای و شهری استفاده شده است.